Alimenty orzeczone po rozwodzie to temat, o którym wiele osób coś wie, ale nie zawsze wszystko i dokładnie. Dobrze jednak doczytać, kto i kiedy może ich się domagać. Może to być przydatne jeszcze na etapie decydowania, czy dochodzić w sprawie o rozwód ustalania winy w rozpadzie pożycia.
Obowiązek alimentacyjny małżonków
Zasadą jest, że małżonkowie są zobowiązani do wzajemnej pomocy w czasie trwania małżeństwa. Oboje powinni przyczyniać się do zaspokajania potrzeb wspólnej rodziny. Nie budzi to większych wątpliwości. Konsekwencją tej zasady jest możliwość dochodzenia alimentów już w czasie trwania małżeństwa.
Co jednak po rozwodzie?
Z chwilą prawomocnego orzeczenia rozwodu wygasa definitywnie obowiązek alimentacyjny względem małżonka, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. To znaczy, że jeżeli rozwód jest z winy jednego małżonka, nie może się on w ogóle domagać alimentów.
W pozostałych przypadkach obowiązek istnieje nadal. Dotyczy to sytuacji, gdy sąd nie orzekał o winie w rozkładzie pożycia lub gdy orzeczono rozwód z winy obojga małżonków.
Jeżeli rozwód orzeczono z wyłącznej winy jednego z małżonków, alimentów może domagać się tylko drugi małżonek.
Jednocześnie znaczenie ma sentencja wyroku rozwodowego, a nie okoliczności faktyczne. Jeżeli w wyroku sąd nie orzekał o winie, a my jesteśmy przekonani, że winna była druga strona, nie ma to żadnego znaczenia. Obowiązek istnieje nadal.
W jakich sytuacjach można domagać się alimentów?
Samo orzeczenie rozwodu nie wystarcza do dochodzenia alimentów. Aby móc się ich domagać, musi nastąpić stan niedostatku. Rozwiedziony małżonek znajduje się w niedostatku wtedy, gdy własnymi siłami nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części. Przykładowo są to sytuacje, gdy dana osoba ze względu na stan zdrowia lub inne okoliczności nie może podjąć pracy i nie ma środków do życia.
Sama wysokość alimentów zawsze uzależniona jest od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Sąd bierze pod uwagę również możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do płacenia alimentów.
Alimenty od małżonka wyłącznie winnego
Orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy jednego małżonka pociąga za sobą rozszerzony obowiązek alimentacyjny tego małżonka. Aby dochodzić alimentów nie musi wystąpić niedostatek. Wystarczy, że w wyniku rozwodu istotnie pogorszyła się sytuacja materialna małżonka niewinnego. Aby to ocenić, należy porównać sytuację, w jakiej niewinny małżonek znalazł się wskutek orzeczenia rozwodu, z sytuacją, w jakiej znajdowałby się, gdyby rozwodu nie orzeczono i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo.
Wysokość alimentów również w tej sytuacji zależy od możliwości zarobkowych i majątkowych osoby zobowiązanej. Małżonek winny nie będzie płacił więcej niż jest obiektywnie w stanie.
Jak długo trwa obowiązek alimentacyjny?
Niezależnie od przyczyn, obowiązek wygasa w przypadku zawarcia nowego małżeństwa. Zawierając nowy związek małżeński nie możemy nadal dochodzić alimentów od byłego małżonka. Nie działa to w drugą stronę. Jeżeli osoba, która płaciła alimenty, zawarła nowy związek, nie może z tego powodu uchylać się od dalszego płacenia. Może to mieć za to wpływ na samą wysokość alimentów.
Powyższe dotyczy jednak tylko oficjalnego zawarcia nowego małżeństwa. Wygaśnięcia obowiązku nie powoduje pozostawanie w konkubinacie lub samo zawarcie ślubu kościelnego.
Niezależnie od powyższego, obowiązek alimentacyjny wygasa po 5 latach od rozwodu. Dotyczy to jednak tylko obowiązku małżonka, który nie został uznany za winnego rozpadu pożycia. Jeżeli rozwód był orzeczony z jego winy lub z winy obojga małżonków, upływ czasu nie ma żadnego wpływu.
Sąd może przedłużyć 5-letni termin ze względu na wyjątkowe okoliczności. Okoliczności te muszą jednak wystąpić w terminie 5 lat od rozwodu.
Jeśli chodzi o samo dochodzenie alimentów, to można wnosić o alimenty już podczas sprawy rozwodowej. Można też wystąpić oddzielnie o alimenty już po orzeczeniu rozwodu. Można również dochodzić podwyższenia lub obniżenia alimentów.