Z dniem 24 marca 2020 r. zmieniają się zasady upadłości konsumenckiej. Odtąd ma być szybsza i bardziej dostępna.
Do tej pory sądy oddalały wnioski o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Dotyczyło to najczęściej lekkomyślnego zaciągania zobowiązań w sytuacji, gdy dłużnik powinien wiedzieć, że nie będzie w stanie ich spłacić. Pojęcie to w praktyce stwarzało dużo problemów, dlatego też ustawodawca zrezygnował z niego. Obecnie sąd nie będzie badał winy upadłego w pierwszym etapie postępowania. Wina wpłynie dopiero na późniejsze warunki oddłużania. Po złożeniu wniosku sąd będzie badał tylko, czy dłużnik jest niewypłacalny i czy nie ukrywał majątku. Sprawdzi też, czy spełnione są warunki formalne.
Plan spłaty
Na kolejnym etapie, jeśli sytuacja finansowa konsumenta pozwala na chociażby częściową spłatę długów, sąd ustali plan spłaty. Tutaj istotna będzie wina dłużnika w doprowadzeniu do niewypłacalności. Gdy sąd ustali, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, dłuższy będzie okres spłaty wierzycieli. W takim przypadku plan spłaty wierzycieli może być ustalony na okres do 7 lat. We wszystkich innych sytuacjach ten okres nie może być dłuższy niż 3 lata.
Jeżeli sytuacja osobista dłużnika wskaże, że jest on niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat, sąd umorzy zobowiązania bez ustalania planu spłaty. Niezdolność musi być jednak trwała i oczywista.
Warunkowe umorzenie zobowiązań
Nowością na tle dotychczasowych przepisów jest warunkowe umorzenie zobowiązań. Będzie możliwe w przypadku, gdy niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat nie będzie miała charakteru trwałego. Wówczas sąd umorzy zobowiązania bez ustalania planu spłaty pod warunkiem, że w terminie 5 lat nie zostanie złożony wniosek o ustalenie takiego planu. Przez okresu 5 lat dłużnik zobowiązany będzie składać sprawozdania ze swojej sytuacji. Nie może też dokonywać czynności prawnych wpływających negatywnie na jego majątek. Korzysta natomiast z ochrony przed postępowaniami egzekucyjnymi. Po 5 latach zaś jego zobowiązania ulegają umorzeniu.
Odmowa ustalenia planu spłaty
Sąd odmawia ustalenia planu spłaty wierzycieli albo umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeżeli:
- upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy. W szczególności dotyczy to trwonienia majątku oraz celowego nieregulowania wymagalnych zobowiązań;
- w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.
Odmowa oznacza zakończenie postępowania.