Przerwa w wykonywaniu kary pozbawienia wolności to istotna instytucja prawa karnego wykonawczego, która pozwala na czasowe wstrzymanie odbywania orzeczonej kary. Przewidziana w przepisach Kodeksu karnego wykonawczego, umożliwia skazanemu uregulowanie pilnych spraw osobistych, rodzinnych lub podjęcie leczenia poza zakładem karnym. Kiedy sąd penitencjarny może udzielić takiej przerwy i jak wygląda procedura jej uzyskania?
Czym jest przerwa w wykonywaniu kary pozbawienia wolności?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, przerwa w odbywaniu kary to instytucja, która umożliwia skazanemu czasowe opuszczenie zakładu karnego. Nie stanowi zmiany orzeczenia ani złagodzenia kary – to jedynie czasowe jej zawieszenie, przyznawane wyłącznie w uzasadnionych przypadkach.
Celem tej instytucji jest umożliwienie skazanemu np. przeprowadzenia niezbędnego leczenia w warunkach wolnościowych, uregulowania spraw rodzinnych lub załatwienia spraw majątkowych.
Kiedy można ubiegać się o przerwę?
Głównym powodem ubiegania się o przerwę może być choroba psychiczna lub inna ciężka choroba uniemożliwiająca wykonywanie kary pozbawienia wolności.
Oprócz tego sąd może udzielić przerwy, jeżeli przemawiają za tym ważne względy rodzinne lub osobiste.
Pamiętać jednak trzeba, że kwestia dobra rodziny w orzecznictwie rozumiana jest rygorystycznie. Sądy generalnie uznają, że należna kara pozbawienia wolności ze swej istoty powodować może negatywne konsekwencje dla rodziny. Dopiero w wyjątkowych sytuacjach mogą one prowadzić do przerwy w wykonaniu kary.
Jak wygląda procedura uzyskania przerwy w odbywaniu kary?
Wniosek o przerwę może złożyć sam skazany lub jego obrońca. Wniosek może złożyć również dyrektor zakładu karnego. Do wniosku warto załączyć dokumenty wskazujące na konieczność opuszczenia zakładu karnego, czyli np. dokumentację medyczną.
Wniosek składa się do sądu penitencjarnego, czyli do sądu okręgowego, w okręgu którego się przebywa. Opłata od wniosku wynosi 60 złotych.
Sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu, w którym ma prawo wziąć udział prokurator, skazany oraz jego obrońca. Może być obecny także sądowy kurator zawodowy lub dyrektor zakładu karnego, jeżeli składali wniosek o wydanie postanowienia.
Na postanowienie w przedmiocie przerwy przysługuje zażalenie. Jeżeli prokurator oświadczył, że sprzeciwia się udzieleniu przerwy, postanowienie o udzieleniu przerwy staje się wykonalne z chwilą uprawomocnienia.
Jak długo może trwać przerwa w wykonywaniu kary?
W przypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby, sąd udziela przerwy do czasu ustania przeszkody. Przerwa może być przedłużana, jeżeli stan zdrowia się nie poprawił.
Kolejna przerwa w wykonywaniu kary
Pamiętać trzeba, że nie można udzielić przerwy przed upływem roku od dnia ukończenia poprzedniej przerwy. Wyjątkiem jest sytuacja, że zachodzi wypadek choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby skazanego albo inny wypadek losowy.
Warunkowe przedterminowe zwolnienie
Jedną z zalet przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności jest to, że będąc na wolności można ubiegać się o zwolnienie z odbywania reszty kary. Jest to o tyle korzystne, że nie stosuje się wówczas ograniczeń mówiących, że trzeba odbyć połowę kary. Sąd może zwolnić w każdym czasie. Muszą być jednak spełnione następujące warunki:
- przerwa musi trwać co najmniej rok,
- skazany musi odbyć co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności,
- kara nie może przekraczać łącznie 3 lat,
- występuje pozytywna prognoza kryminologiczna.
Czy sąd może odwołać przerwę?
Tak. Skazany, który korzysta z przerwy w odbywaniu kary, pozostaje pod nadzorem sądu. Sąd może cofnąć przerwę, gdy:
- ustała przyczyna, dla której została udzielona przerwa,
- skazany nie korzysta z przerwy, w celu, w jakim została udzielona,
- skazany rażąco narusza porządek prawny,
- skazany nie wykonuje nałożonych na niego obowiązków lub
- został tymczasowo aresztowany.
Na postanowienie w przedmiocie odwołania przerwy przysługuje zażalenie.
Podsumowanie
Przerwa w odbywaniu kary pozbawienia wolności to mechanizm umożliwiający czasowe odsunięcie wykonania kary w sytuacjach nadzwyczajnych. Choć jej uzyskanie nie jest proste, w określonych przypadkach może okazać się niezbędne dla ochrony podstawowych wartości, takich jak zdrowie, życie rodzinne czy godność skazanego.
Ponadto pozwala ubiegać się o wcześniejsze warunkowe przedterminowe zwolnienie, bez konieczności odbywania połowy wymiaru kary.