W wyroku skazującym sąd może obok kary lub zamiast niej orzec o środku karnym. W niektórych przypadkach orzeczenie środka karnego jest obowiązkowe. Środkami karnymi są:

• pozbawienie praw publicznych,
• zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,
• zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi,
• zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,
• zakaz wstępu na imprezę masową,
• zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych,
• nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
• zakaz prowadzenia pojazdów,
• świadczenie pieniężne,
• podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Czas trwania środka karnego może być różny, zawsze jednak powinien być określony w wyroku.

Warto wiedzieć, że istnieje możliwość skrócenia czasu trwania tego środka i nieodbywania go w całości.

Przesłankami skrócenia czasu trwania środka karnego są:

• upływ czasu – upływ połowy okresu, na który orzeczono środek, przy czym okres ten nie może być krótszy niż jeden rok (dla przykładu przy zakazie prowadzenia pojazdu na okres 10 lat, możliwość uznania środka karnego za wykonany występuje po 5 latach, a przy zakazie kontaktowania się z pokrzywdzonym orzeczonym na okres 1 roku nie ma w ogóle możliwości skrócenia okresu, na jaki środek został orzeczony – wszystkie środki orzeczone na rok muszą być wykonane w całości),
• przestrzeganie w tym czasie przez skazanego porządku prawnego.

Uznanie środka za wykonany niestety nie jest możliwe w każdym przypadku. Kodeks karny przewiduje 3 sytuacje, gdy możliwość skorzystania z tego dobrodziejstwa jest wyłączona. Dotyczy to:

• zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk lub wykonywania wszelkich lub określonych zawodów związanych z wychowaniem, leczeniem, edukacją lub z opieką nad małoletnimi oraz
• zakazu prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją lub z opieką nad małoletnimi,
  jeżeli środki te orzeczono w razie skazania danej osoby na karę pozbawienia wolności za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego, jak również w razie skazania na karę pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu na szkodę małoletniego;
• zakazu prowadzenia pojazdów, obejmującego wszelkie pojazdy lub pojazdy określonego rodzaju, orzeczonego za popełnienie przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub w związku ze zbiegnięciem z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, 174 lub 177 k.k.  

Oznacza to, że środki te orzeczone w wypadkach powyżej wskazanych zawsze muszą być wykonane w całości tj. w pełnym ich wymiarze, jaki został orzeczony przez sąd. 

Skrócenie czasu trwania środka karnego możliwe jest również w przypadku, gdy zostanie on orzeczony dożywotnio. W takim przypadku jednak środek musi być wykonywany przez co najmniej 15 lat, a skazany w tym czasie musi przestrzegać porządku prawnego, a nadto nie może zachodzić obawa ponownego popełnienia przestępstwa podobnego do tego, za które orzeczono środek karny.